Zwichnięcie barku

Zwichnięcie barku to poważna kontuzja, której przyczyną najczęściej jest uraz mechaniczny lub przeciążenie związane ze wzmożonym  wysiłkiem fizycznym. Przyjrzymy się objawom i zalecanym sposobom leczenia tej przypadłości.

Co to jest staw barkowy?

Staw barkowy łączy głowę kości ramiennej z wyrostkiem barkowym łopatki. Posiada największy zakres ruchu w całym ludzkim ciele. Może wykonywać ruchy obrotowe w dwóch kierunkach, zginać się, prostować, odwodzić oraz przywodzić. Choć staw barkowy daje mnóstwo możliwości, ale jest też częstym źródłem problemów. Zwichniecie stawu barkowego, należy do najczęstszych zwichnięć, z którymi spotykają się specjaliści.

Przyczyny zwichnięcia stawu barkowego

Ze zwichnięciem stawu barkowego, nazywanym potocznie wybiciem barku, mamy do czynienia wówczas, gdy głowa kości ramiennej wysuwa się z panewki kości łopatki. Najczęściej spotykane jest zwichnięcie przednie, gdy kość ramienna przesuwa się do przodu w stosunku do kości łopatki. Zwichnięcie tylne, gdy głowa kości ramiennej ustawia się do tyłu względem łopatki, należy do rzadszych przypadków. W trakcie zwichnięcia może jednocześnie dojść do naciągnięcia, a nawet zerwania więzadła, torebki stawowej, ścięgna czy mięśni.

Zwichnięcie barku następuje przede wszystkim przy silnym uderzeniu w kończynę górną, ale też nieprawidłowym ruchu, szczególnie przy pracy z obciążeniem. Należy zaznaczyć, że częściej do urazu dochodzi u osób z grupy zwiększonego ryzyka, czyli tych z niestabilnością stawu barkowego, lub cierpiących na przypadłości związane z wiotkością stawów. Zdarza się, że bark ulega zwichnięciu podczas napadu padaczki, porażenia prądem, a nawet udaru mózgu.

Najczęściej zwichnięcie barku dotyka młodych mężczyzn i są to z reguły urazy powstałe podczas aktywności fizycznej. Osoby starsze przychodzą z reguły do ortopedy ze zwichnięciem barku po upadku na podwinięte ramię.

Jakie są objawy zwichnięcia stawu barkowego?

Podstawowe objawy przy tego rodzaju urazie to silny ból w okolicy barku, ograniczenie siły mięśniowej i ruchomości stawu. Każda zmiana pozycji ręki nasila dolegliwości. Może się pojawić widoczna deformacja tej części ciała, która jest szczególnie widoczna u osób szczupłych. Do rzadkich objawów zalicza się obrzęk, zasinienie, a także drętwienie kończyny górnej, okolicy ramienia i szyi.

Pierwsza pomoc w zwichnięciu barku, jak postępować?

Najistotniejsze jest unieruchomienie stawu i rezygnacja z wykonywania ruchów, które nasilają ból. Są przypadki, kiedy pacjenci, zmagający się z niestabilnością barku i częstymi jego zwichnięciami, samodzielnie wstawiają go na właściwe miejsce. Niestety jest to zabieg bardzo ryzykowny i zdecydowanie niezalecany, ponieważ może grozić uszkodzeniem aparatu mięśniowo – więzadłowego, okolicznych nerwów oraz naczyń krwionośnych.

Osobie, która zwichnęła bark, powinno się zabezpieczyć go umieszczając rękę na temblaku, chuście trójkątnej lub za pomocą innego, dostępnego kawałka materiału np. koszulki, bluzy itp. Zaleca się również schłodzenie bolącego miejsca i bezzwłoczne udanie się na najbliższy Szpitalny Oddział Ratunkowy. Co ważne, po urazie lepiej jest zrezygnować z jedzenia i picia na wypadek, gdyby konieczne było podanie pacjentowi narkozy.

Diagnostyka zwichnięcia stawu barkowego

Aby specjalista mógł postawić taką diagnozę, najczęściej rozpoczyna od przeprowadzenia wywiadu, a następnie badania palpacyjnego struktur barku. W celu całkowitego potwierdzenia diagnozy lekarz powinien zlecić badanie radiologiczne, czyli RTG. To ostatnie pomoże od razu ustalić kierunek zwichnięcia oraz wykryć, ewentualnie wykluczyć czy doszło też do innych uszkodzeń, złamań itp.

Jak przebiega leczenie zwichnięcia stawu barkowego?

W pierwszej kolejności konieczne jest nastawienie barku, czyli przywrócenie go do właściwej pozycji. Zależnie od zakresu urazu, może się to odbyć w znieczuleniu w formie zamkniętej lub operacyjnie w pełnej narkozie. Ten ostatni przypadek najczęściej wynika z wystąpienia jednoczesnego złamania, gdy ułożenie kości blokuje możliwość wstawienia ramienia na miejsce.

Po nastawieniu barku przeważnie wykonuje się ponowny rentgen, który ma potwierdzić sukces wykonanego zabiegu. Jeżeli wszystko przebiegło prawidłowo, kończyna górna zostaje przywiedziona do klatki piersiowej, a następnie unieruchomiona na około 4 tygodnie, najczęściej za pomocą miękkiej ortezy.

Lekarz może też zalecić dalsze badania, tomografię komputerową lub/i rezonans magnetyczny, które pomogą ocenić stan obrąbka stawowego, panewki, więzadeł i ewentualnie wdrożyć ich leczenie.

Rehabilitacja stawu barkowego po zwichnięciu

W procesie powrotu do zdrowia po urazie zwichnięcia, ogromne znaczenie ma wdrożenie właściwej rehabilitacji. Jej brak, podobnie jak niestosowanie się do zaleceń lekarza, wcześniejsze uruchomienie stawu itp. zwiększa ryzyko pojawienia się niestabilności stawu barkowego oraz nawracających zwichnięć, co jest wskazaniem do leczenia operacyjnego.

Do najczęściej zalecanych przez specjalistów zabiegów należą:

• krioterapia,
• ultradźwięki
• prądy TENS,
• magnetoterapia.

Poza powyższymi pacjent powinien też wykonywać ćwiczenia zwiększające siłę mięśniową i pogłębiające zakres ruchomości stawu. Pierwsze ćwiczenia można rozpocząć jeszcze podczas noszenia ortezy. Pomocne w rehabilitacji pacjenta po zwichnięciu barku mogą być masaże oraz kinesiotaping.

Pierwsza kontuzja w postaci zwichnięcia barku jest przeważnie całkowicie uleczalna i jeżeli leczenie przebiegło prawidłowo, a pacjent sumiennie przykładał się do rehabilitacji, problem nie powinien powrócić. W sytuacji, gdy zwichnięcie pojawi się po raz kolejny, lekarz może zadecydować o konieczności przeprowadzenia operacji.