Czym jest ścięgno Achillesa?

Ścięgno Achillesa to największe ścięgno, a zarazem największa tego typu struktura w ciele człowieka. Stanowi zespół włókien umiejscowionych w tylnej części kostki, łączący mięsień łydki z piętą. Ścięgno Achillesa jest odpowiedzialne za podeszwowe zginanie stopy, umożliwiając poruszanie nią w górę i w dół czy wspinanie się na palcach. Ścięgno Achillesa jest zbudowane z włókien kolagenowych, które – choć cechują się bardzo dużą wytrzymałością – nie są sprężyste ani rozciągliwe i mogą zostać uszkodzone lub objęte stanem zapalnym.

Przyczyny zapalenia ścięgna Achillesa

Zapalenie ścięgna Achillesa jest konsekwencją nadmiernego przeciążenia mechanicznego struktury. Do powstania procesu zapalnego najczęściej dochodzi podczas uprawiania sportu – zwykle biegania lub dyscyplin z nim powiązanych. Zapalenie ścięgna Achillesa zazwyczaj jest konsekwencją:

• intensywnego wysiłku fizycznego bez odpowiedniego przygotowania, który przekraczał możliwości organizmu,
• wykonywania ćwiczeń nadmiernie obciążających mięsień brzuchaty łydki i mięsień płaszczkowaty,
• uprawiania sportu na nierównym, pagórkowatym terenie,
• nieprawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń,
• braku lub nieodpowiedniej rozgrzewki przed podjęciem aktywności fizycznej.

W przypadku osób, które regularnie uprawiają sport – zarówno amatorsko, jak i wyczynowo – zapalenie ścięgna Achillesa może być wynikiem nagromadzenia się mikrourazów w krótkim czasie. Do rozwoju procesu zapalnego nierzadko dochodzi też u osób otyłych prowadzących siedzący tryb życia oraz seniorów, u których wraz z upływem lat obniża się elastyczność mechaniczna ścięgna.

Objawy zapalenia ścięgna Achillesa

Najczęstszym objawem zapalenia ścięgna Achillesa jest silny ból zlokalizowany w dolnej części łydki, który nasila się przy dotyku, którego konsekwencją są problemy z poruszaniem się. Z reguły obserwowane jest także zaczerwienienie i obrzęk skóry w okolicy ścięgna. Dolegliwości zazwyczaj pojawiają się po dłuższym odpoczynku – na przykład rano po wstaniu z łóżka. Dodatkowym symptomem występującym przy zapaleniu ścięgna Achillesa może być zesztywnienie ścięgna, a w efekcie – zmniejszenie zakresu ruchu.

Diagnostyka i leczenie zapalenia ścięgna Achillesa

W przypadku wystąpienia objawów sugerujących zapalenie ścięgna Achillesa należy udać się do ortopedy w celu wykonania pełnej diagnostyki i rozpoczęcia leczenia. Stan zapalny najczęściej diagnozuje się w oparciu o badanie ultrasonograficzne (USG), które pozwala ocenić morfologię i ciągłość ścięgna, unaczynienie ościęgna oraz ruchomość i przesuwalność struktury względem otaczających tkanek. W razie potrzeby lekarz może zalecić również wykonanie rezonansu magnetycznego, które uwidacznia rozległość powikłań zapalnych. Z kolei badanie RTG jest pomocne przy ocenie kształtu przyczepu piętowego ścięgna oraz wykryciu ewentualnych zmian kostnych.

Leczenie zapalenia ścięgna Achillesa jest uzależnione przede wszystkim od stopnia uszkodzenia struktury. Lekarz może zalecić między innymi leczenie zachowawcze, które opiera się na ćwiczeniach rehabilitacyjnych lub fizykoterapii. Niekiedy jako leczenie uzupełniające stosuje się też iniekcje w obrębie ścięgna Achillesa. U pacjentów, u których doszło do rozległych i poważnych stanów zapalnych lub u których leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanych rezultatów, konieczne może okazać się przeprowadzenie operacji.

Zapalenie ścięgna Achillesa najczęściej występuje u osób amatorsko lub wyczynowo uprawiających sport, choć w grupie ryzyka znajdują się także osoby otyłe oraz seniorzy. Ryzyko rozwoju stanu zapalnego można skutecznie zmniejszyć poprzez regularne wykonywanie ćwiczeń rozciągających, dostosowywanie intensywności wysiłku do możliwości organizmu oraz odpowiednie przygotowanie do treningu.