Zerwanie ścięgna Achillesa
Zerwanie ścięgna Achillesa to uraz, na który szczególnie narażone są osoby uprawiające sport – zarówno amatorsko, jak i wyczynowo. Dotyczy to zwłaszcza dyscyplin, w których konieczne jest wykonywanie zmian kierunków czy nagłe przyspieszanie. Jakie są przyczyny zerwania ścięgna Achillesa, jakie objawy towarzyszą jego uszkodzeniu i jak wygląda leczenie?
Co to jest ścięgno Achillesa?
Ścięgno Achillesa to zespół włókien zlokalizowany w tylnej części kostki, który łączy mięsień łydki z piętą. To największe ścięgno, a przy tym największa tego typu struktura w ludzkim organizmie. Ścięgno Achillesa umożliwia podeszwowe zginanie stopy, w związku z czym odpowiada za poruszanie nią w górę i w dół, a także wspinanie się na palcach. Struktura odgrywa więc niezwykle istotną rolę podczas codziennych czynności, takich jak chodzenie, ale też przy podejmowaniu aktywności fizycznej polegającej na bieganiu czy skakaniu. Ścięgno Achillesa tworzą wytrzymałe włókna kolagenowe, które jednak nie są zbyt sprężyste ani rozciągliwe, przez co nie są w pełni odporne na uszkodzenia.
Przyczyny zerwania ścięgna Achillesa
Zerwanie ścięgna Achillesa najczęściej jest wynikiem jego nadmiernego rozciągnięcia, oddziaływania bardzo dużej siły lub zbytniego obciążenia struktury, któremu towarzyszy napięcie mięśnia brzuchatego łydki. Na zerwanie szczególnie narażony jest środkowa część ścięgna, która jest cieńsza i mniej ukrwiona.
Do zerwania ścięgna Achillesa zazwyczaj dochodzi podczas aktywności fizycznej, której nieodłącznym elementem jest bieganie, skakanie i ruchy wymagające silnego odpychania się stopą. Uraz może zatem wystąpić na przykład podczas joggingu czy gry w piłkę nożną, koszykówkę, tenisa lub badmintona. Zerwanie ścięgna Achillesa może być także konsekwencją przewlekłych patologii, przede wszystkim zmian zapalnych, lub zwykłego upadku, podczas którego następuje nadmierne rozciągnięcie struktury.
Ścięgno Achillesa może być bardziej podatne na zerwanie na skutek oddziaływania różnych czynników zewnętrznych, które osłabiają strukturę, w tym:
- długoterminowego przyjmowania leków kortykosteroidowych,
- podania kortykosteroidów w okolicach ścięgna Achillesa,
- tendinopatii (degeneracji) ścięgna Achillesa,
- występowania takich schorzeń, jak reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa i toczeń rumieniowaty układowy,
- stosowania niektórych antybiotyków.
Objawy zerwanego ścięgna Achillesa
Do zerwania ścięgna Achillesa dochodzi nagle – pacjenci opisują towarzyszące mu uczucie jako uderzenie lub kopnięcie w łydkę, niekiedy wskazując też na słyszalny trzask w okolicy podudzia.
Po zerwaniu ścięgna Achillesa najczęściej pojawiają się następujące objawy:
- silny ból promieniujący do pięty,
- obrzęk i krwiak na pięcie lub w okolicy łydki,
- trudności z poruszaniem się, a nawet brak możliwości chodzenia na nodze, w której doszło do urazu,
- trudności ze zginaniem palców stopy,
- brak możliwości wspinania się na palce.
Diagnostyka zerwanego ścięgna Achillesa
Gdy podejrzewamy zerwanie ścięgna Achillesa, trzeba przede wszystkim skontaktować się z lekarzem ortopedą. Do czasu wizyty u specjalisty należy unikać obciążania kontuzjowanej nogi. Zalecane jest również ograniczenie ilości ruchu, schładzanie uszkodzonego stawu i zastosowania elastycznego bandaża uciskowego.
Diagnostyka zerwania ścięgna Achillesa rozpoczyna się od kompleksowego wywiadu, po którym wykonywane są badania kliniczne oraz badania dodatkowe. W celu zdiagnozowania urazu przeprowadza się między innymi test Thompsona, który może być nazywany również testem ucisku łydki. Test Thompsona pozwala na sprawdzenie ciągłości ścięgna i przenoszenia przez nie obciążenia. W trakcie badania lekarz uciska mięsień łydki, co powinno spowodować zgięcie palców w dół. Jeśli tak się nie stanie, najpewniej doszło do zerwania ścięgna Achillesa.
W ramach diagnostyki mogą zostać zlecone również badania obrazowe – rezonans magnetyczny lub USG, które pozwalają na postawienie lub potwierdzenie rozpoznania.
Leczenie zerwanego ścięgna Achillesa
Dobór metody leczenia zerwanego ścięgna Achillesa jest uzależniony przede wszystkim od tego, czy struktura została uszkodzona częściowo, czy całkowicie. Jeśli doszło do częściowego zerwania ścięgna, często wystarczające okazuje się leczenie zachowawcze i unieruchomienie kończyny za pomocą gipsu lub buta ortopedycznego. Dodatkowo lekarz zaleca przyjmowanie preparatów komórek macierzystych i czynników wzrostu.
Jeśli natomiast lekarz zdiagnozuje całkowite uszkodzenie ścięgna Achillesa, może podjąć decyzję o wdrożeniu leczenia zachowawczego lub operacyjnego. Należy jednak zaznaczyć, że w takiej sytuacji leczenie zachowawcze jest z reguły stosowane u osób, u których istnieją przeciwwskazania do operacji. W takim przypadku leczenie zachowawcze polega na unieruchomieniu stawu na okres około 10 tygodni oraz rehabilitację.
Leczenie operacyjne może zostać przeprowadzone na dwa sposoby: metodą przezskórną lub otwartą. Metoda przezskórna polega na wykonaniu małych nacięć w skórze, a następnie zbliżeniu kikutów ścięgna przy użyciu specjalnego szwu. Ten sposób jest zdecydowanie mniej inwazyjny, a zatem także preferowany przez lekarzy – czas koniecznego unieruchomienia nogi jest krótszy, a rehabilitacja może zostać rozpoczęta szybciej. Leczenie metodą otwartą jest praktykowane przy bardziej skomplikowanych, trudniejszych urazach.
Zerwanie ścięgna Achillesa to uraz, do którego dochodzi w wyniku jego nadmiernego rozciągnięcia lub obciążenia, zazwyczaj w trakcie uprawiania sportu. Przy podejrzeniu zerwania ścięgna Achillesa należy ograniczyć ilość ruchu i unikać obciążania nogi, w której doszło do urazu, oraz jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który podejmie odpowiednie leczenie.