Stopa Charcota jest jednym z najsłabiej poznanych powikłań po cukrzycy i dotyczy nawet 7,5% chorych. Stopa Charcota jest nazywa inaczej stopą cukrzycową, neuroartropatią oraz artropatią neurogenną. Tego rodzaju schorzenie występuje u osób, które chorowały na cukrzycę przez wiele lat i leczyli ją nietrafnie. Neuroartropatia charakteryzuje się bezbolesnym i nieustannie nasilającym się zwyrodnieniem stóp, które wynika z uszkodzenia unerwienia. Bagatelizowana i nieleczona może prowadzić do rozwoju owrzodzeń, deformacji, a nawet amputacji.
Jak wygląda stopa Charcota?
Najczęściej widziane stopy Charcota charakteryzują się zniekształceniem typu ‘’bieguna kołyski’’, co oznacza dokładnie tyle, że występuje pojawienie się widocznej wypukłości kostnej po stronie podeszwy stopy pacjenta. Obserwuje się postępujące niszczenie się chrząstki stawowej oraz nasad kości. Przechodząc do tkanek miękkich, w ich obrębie tworzą się charakterystyczne zwapnienia. Często dochodzi również do uszkodzenia ścięgien, a bagatelizowany problem prowadzi do formowania się znacznej deformacji stopy. Jak już wspomnieliśmy, przy nieleczonym schorzeniu może wymagany być krok tak drastyczny jak amputacja, a zalecana jest wtedy, gdy odłamki kostne uciskają skórę od wewnątrz. Owe odłamki przyczyniają się wówczas do wytworzenia niebezpiecznego wrzodu drążącego.
W okresie aktywnym schorzenia mogą wystąpić objawy stanów zapalnych takie jak obrzęk, zaczerwienienie lub ucieplenie.
Jakie objawy zwiastują stopę Charcota?
Już na samym początku choroby dochodzi do powstawania nadwichnięć, zmian zwyrodnieniowych, uszkodzenia chrząstek stawowych oraz późniejszego pojawienia się ich szczątków w jamie stawu. Biorąc pod uwagę biopsje torebki stawowej wykonywane w tym okresie, wykazują one liczne zwłóknienia, pogrubienia, a nawet i niewielkie fragmenty odrywających się kości zatopione w wycinkach.
Gdy zakończy się pierwszy etap rozwoju artropatii neurogennej, przychodzi czas na etap drugi. Charakteryzuje się on resorpcją wyżej wspomnianych drobnych fragmentów kostnych wraz ze zlewaniem się uprzednio powstałych już większych odłamów kostnych.
Ostatni etap powstawania schorzenia to okres rekonstrukcji, podczas której dochodzi do rewaskularyzacji i procesu gojenia się, tworząc jednocześnie zupełnie nowy, nieprawidłowo rozwijający się staw.
Jakie są typowe objawy stopy cukrzycowej?
Wykrywana jest obecność tętna na tętnicach grzbietowych stopy oraz tętnicy piszczelowej tylnej.
Często zaobserwować można powstawanie modzeli w punktach podparcia chorych stóp oraz zniekształcenia stawów. W przypadkach już nasilonych możliwe jest za to opadanie stóp. Na owe objawy nakładać się może rozwijająca się infekcja, zapalenie kości lub owrzodzenia.
Pacjent szybko dostrzega zmniejszenie lub nawet brak czucia dotyku na stopie oraz temperatury, wibracji i bólu.
Występuje także brak odruchów ścięgnowych w stopie oraz powstawanie palców młoteczkowatych wraz z wysokim łukiem sklepienia stóp.
Jak wygląda zapobieganie rozwoju i leczenie stopy Charcota?
Najbardziej istotne jest jak najszybsze rozpoznanie i wdrożenie leczenia stopy cukrzycowej. W ten sposób można uchronić pacjenta przed poważnymi urazami. Jeśli chory jest we wczesnym stadium rozwoju neutroatropatii, zaleca się mu leżenie w łóżku, dzięki czemu nie będzie on obciążał chorej stopy oraz zapobiegnie destrukcji kości. W przypadku późniejszego stadium rozwoju, w którym występują już zniszczenia i złamania kości, wymagane jest założenie lekkiego opatrunku gipsowego, który odciąży chorą stopę. Oczywiście zastosowanie gipsu możliwe jest dopiero po wyleczeniu ewentualnej infekcji lub obrzęku stawu.
Należy jednak pamiętać, że gips może powodować u chorego powstanie owrzodzenia, jeśli posiada on upośledzone czucie. Aby zapobiec takim skutkom, należy ze szczególną uwagą i ostrożnością zakładać opatrunek gipsowy, odpowiednio podłożyć bandaż i gazę pod gips wraz z bardzo częstą kontrolą stopy.
Jeśli nastąpi poprawa, chory zyskuje możliwość chodzenia o kulach. Zakłada się wówczas specjalny przystosowany do chodzenia opatrunek gipsowy. Jeśli stany chorobowe zaczną się w końcu stabilizować, zaleca się pacjentowi zakładanie indywidualnie uformowanego sprężystego, skórzanego obuwia ze specjalną wkładką z odpowiednio przystosowanej gąbki.
Nie może obyć się również bez rehabilitacji pod okiem fizjoterapeuty. Korzystanie z rehabilitacji pozwoli dużo szybciej wrócić do zdrowia z dużo większą sprawnością.
Jak zapowiadają się rokowania po stopie Charcota?
Rokowanie dla chorującego na stopę Charcota nigdy nie jest jednoznaczne, ponieważ każdy przypadek jest indywidualny. Wszystko jest tutaj w zupełności zależne od określonej rozległości zmian destrukcyjnych stopy, które powstały w pierwszym stadium rozwoju stopy cukrzycowej. Jak już zdążyliśmy wspomnieć, kluczowe jest tutaj jak najszybsze rozpoznanie schorzenia, dzięki czemu pacjent dostanie zalecenia odciążenia stopy poprzez leżenie w łóżku. W ten sposób można w znacznym stopniu uchronić stopę przed dalszymi urazami, dzięki czemu pacjent zwiększa swoje szanse na stabilną fuzję części kostnych, a nawet i samoistną regenerację.